Circulaire of lineaire economie: een wereld van verschil?

In de lineaire economie wil de maakindustrie zo veel mogelijk producten met een beperkte levensduur op de markt brengen. De circulaire economie richt zich daarentegen op het ontwerp van een goed product, dat aan onze behoeften beantwoordt, dat gemaakt is uit zo weinig mogelijk grondstoffen en gericht op het terugwinnen en verlengen van de levensduur van het materiaal.

"In tegenstelling tot de lineaire economie, noem ze gerust ook wegwerpeconomie, bestaat onze taak erin om duurzame en herstelbare producten te maken. Om zo over te stappen van een recyclage- naar een kringloopeconomie", vertelt Philip Marynissen. "En de consumptie en productie van nieuwe materialen te verminderen, een destabilisatie van globale bevoorradingsketens te voorkomen en stijgende grondstoffenprijzen een halt toe te roepen."

"Circulaire economie en innovatie, een onmisbaar... maar uitdagend businessmodel"

"Om werkelijk relevant te blijven, moeten ondernemingen een businessmodel ontwikkelen waarin de fabrikant eigenaar blijft van het product, terwijl dit product tegelijkertijd herstelbaar en duurzaam is. Met welk doel? De waarde van materialen in onze economie zo goed mogelijk behouden. Innovatie is cruciaal om het doel na te streven, ook al biedt ze een bron van onzekerheid. Het implementeren van zo'n businessmodel is een enorme uitdaging voor een onderneming die gewend is om alleen producten te verkopen", verklaart Philip Marynissen.

"Men wordt plotseling geconfronteerd met de noodzaak om herstellingen uit te voeren, ontwikkelaars een nieuwe mentaliteit aan te leren, contracten aan te passen en nog zo veel meer. Bovendien moet men de focus verleggen naar de totale eigendomskosten in plaats van de aankoopprijs. Kortom, talloze nieuwe vaardigheden en inzichten moeten worden aangeleerd."

"Ook de financiële sector speelt een sleutelrol in de omslag naar een circulaire economie"

"In de bedrijfswereld zijn de mogelijkheden grenzeloos en is de overgang naar een circulaire economie onontkoombaar", verklaart Philip Marynissen. "Door slim materialenbeheer pakken we talloze uitdagingen aan, waaronder klimaatverandering en biodiversiteit. Het potentieel is enorm en de strategieën zijn velerlei. Maar er zijn ook risico's verbonden aan het veranderen van het inkomstenmodel, waar de financiële sector speciale aandacht aan besteedt."

Om de financiële sector hierin te ondersteunen schreef Philip Marynissen een publicatie met een overzicht van de diverse beschikbare businessmodellen in deze nieuwe economie, alsook de daaraan verbonden mogelijkheden en specifieke risico’s. De commerciële kansen zijn talrijk en financiering is een van de belangrijkste katalysatoren om de transitie mogelijk te maken. VITO identificeerde meerdere hefbomen om de omslag mogelijk te maken in sterk verankerde Belgische sectoren zoals de chemie, de bouw, de bio-economie en de voedselketen.

"De kosten om over te stappen van het ene naar het andere model zijn variabel"

"De kosten voor de overgang naar een circulaire economie variëren aanzienlijk naargelang de context, de sector, de maturiteit, omvang en ambities van een onderneming. Volgens Philip Marynissen kunnen bepaalde strategieën gemakkelijk en tegen heel lage investeringskosten geïmplementeerd worden. "Een start-up zal veel minder kosten hebben dan een grote onderneming die plotseling alles moet veranderen, of een bouwbedrijf dat actief is in de vastgoedsector."

In een lineair servicemodel resulteert de verkoop van producten onmiddellijk in een veel hogere cashflow dan in een circulair model. Dit model zorgt voor een recurrente cashflow en return on investment, zij het gespreid over langere termijn. Het biedt niet alleen meer veiligheid, maar versterkt ook de klantrelatie, met ecologische voordelen en klantenbinding als gevolg. "Vandaag is het dus voor een bank van cruciaal belang om zich adequaat voor te bereiden op het verstrekken van passende financieringsoplossingen zodra een project ‘bankable’ is. Hoewel in een circulaire economie de investeringskosten hoger liggen, kunnen deze snel terugverdiend worden door middel van nieuwe diensten."

"Relevant om eerst te kijken naar sectoren waarmee we al ervaring hebben"

De financiële sector, inclusief Belfius, kijkt met groeiende belangstelling en met creatieve financieringsoplossingen naar de transitie naar een circulaire economie. "De dynamiek in deze sector is nog nooit zo groot geweest, onder meer vanwege de Europese regelgeving, problematische bevoorradingsketens en stijgende grondstoffenprijzen", verklaart Philip Marynissen.

"Momenteel is er een grote vraag naar risicokapitaal voor start-ups die de circulaire economie ingrijpend zullen veranderen. De financiële sector bereidt zich actief voor om die behoeften te beantwoorden, waarbij het van belang is zich te focussen op specifieke sectoren. Belfius, bijvoorbeeld, bouwde in bepaalde domeinen al een aanzienlijke expertise op. Het is daarom verstandig om na te gaan hoe de omslag naar een circulaire economie kan worden gerealiseerd in die sectoren waar we al over knowhow beschikken."

"Een van onze taken bestaat erin om duurzame en herstelbare producten te maken"

Philip Marynissen
expert circulaire economie en industriële emissies