De Amerikaanse overheid moest op zondagavond 12 maart 2023 de noodlijdende Silicon Valley Bank stutten met extra liquiditeiten en waarborgen. Op zondagavond 19 maart 2023 redde Zwitserland Credit Suisse van de ondergang. Is een herhaling van de Grote Financiële Crisis (GFC) van 2008 in de maak of zijn de banken van de eurozone gezonder dan toen ?
De Silicon Valley Bank (SVB) was de bank van heel wat techbedrijven. Niet alleen voor kredietverlening maar ook voor hun overtollige cash. SVB belegde die deposito’s in Amerikaanse staatsobligaties. Veilige beleggingen die tussentijds wel kunnen schommelen. Stijgt de rente, dan daalt de koers. In 2022 is de marktwaarde van die obligaties dan ook fors gezakt. Als klanten hun deposito’s beginnen op te vragen, moet SVB obligaties met verlies verkopen… Een klassieke bankrun was in de maak. Door de snelle tussenkomst van de Amerikaanse overheid zal de wereldwijde impact wellicht beperkt zijn.
In Europa kwam de Zwitserse bankreus Credit Suisse in de problemen. Aanleiding voor de paniek was de uitspraak van de topman van de Saudi National Bank, een belangrijke aandeelhouder van de bank, op woensdag 15 maart. Hij zei dat zijn bank niet zou intekenen op een eventuele kapitaalverhoging. Credit Suisse, geplaagd door schandalen en wanbeheer, zag al weken een chronische afvloei van haar deposito’s. De Zwitserse autoriteiten moesten tussenkomen. De grootste bank van Zwitserland UBS werd verplicht haar concurrent over te nemen.
Door het snelle ingrijpen van de autoriteiten zal een systeemcrisis, zoals we die gekend hebben in 2008, wellicht uitblijven. Sinds de crisis van 2008 legt de Europese Centrale Bank (ECB) de banken hogere kapitaal- en liquiditeitseisen op. De balansen van de banken in de eurozone zijn gezond met kapitaal- en liquiditeitsratio's die aanzienlijk hoger liggen dan vóór de wereldwijde financiële crisis.
De beurzen reageren nerveus en de langetermijnrente is gedaald. De herinnering aan de grote financiële crisis deed beleggers vluchten naar veiligere overheidsobligaties waardoor de rente lager dook.
Grafiek1: Zowel in de VS als in Europa daalde de rente op alle looptijden
Meteen begon de financiële wereld te speculeren over het verdere beleid van de Amerikaanse centrale bank (Fed). Het faillissement is een bewijs dat de renteverhogingen hun weerslag hebben op de economie.
De hoop groeit dat de cyclus van renteverhogingen weldra stopt. Centrale banken balanceren al maanden op een slappe koord. Hogere rentevoeten zijn nodig om de inflatie lager te krijgen, maar de nevenschade moet beperkt blijven. Toch verhoogde de Fed de beleidsrente op 22 maart met 0,25% tot 5%. Ze hintte er wel op dat het einde van de renteverhogingen nadert en beklemtoonde dat het banksysteem gezond is.
Als de Amerikaanse centrale bank de renteverhogingen inderdaad vertraagt of zelfs stopt, kunnen zowel aandelen als obligaties stijgen. Wellicht kunnen de beurzen dan sterker presteren omdat de dollar goedkoper kan worden… maar zover zijn we nog niet.
Inflatie en arbeidsmarkt
De Amerikaanse inflatiecijfers van februari daalden weliswaar, maar blijven hoog en ook de arbeidsmarkt blijft sterk. De centrale bank zal haar geloofwaardigheid niet op het spel zetten en de inflatiebestrijding zal nog steeds prioriteit krijgen.
Ook in de eurozone blijft de inflatie hoog en de werkloosheid laag. De cyclus van renteverhogingen is nog niet voorbij. De Europese Centrale Bank verhoogde op 16 maart 2023 de rente tot 3%. Belfius Research ziet de officiële kortetermijnrente pieken op 3,75%.
Wat betekent dit voor u als belegger?2
De hogere beleidsrentes zijn nodig om de inflatie af te koelen. De kortetermijnrentevoeten kunnen dus nog stijgen, maar zoals we al schreven zien we de langetermijnrentes eerder stabiliseren. Obligaties nemen opnieuw hun rol op van buffer bij stress op de markten. Beurzen dalen, maar overheidsobligaties stijgen. Dit betekent dat de rente daalt. Dit toont eens te meer het nut van een goed gespreide beleggingsportefeuille.
En ook al is de rente wat gedaald, het is niet te laat om uw portefeuille aan te vullen met kwaliteitspapier. De optimale looptijd kiezen kan een uitdaging zijn omdat momenteel het rendement van staatsobligaties in de VS, maar ook in Duitsland op twee jaar hoger is dan dat op tien jaar. Een goede spreiding over verschillende looptijden is belangrijk. Niemand weet hoe de economische situatie er binnen twee jaar zal uitzien. Belegt u alleen in obligaties met een looptijd van twee jaar en de rente is over twee jaar veel lager dan nu...
En wat met aandelen?
We verwachten geen grote systeemcrisis, maar zijn er ons wel van bewust dat de schommelingen op de markten de komende weken hoog zullen blijven. De Amerikaanse banken (SVB en 2 kleinere Amerikaanse spelers) die in problemen kwamen, waren regionale spelers met niet erg gediversifieerde activiteiten. Credit Suisse, geplaagd door schandalen en slecht risicobeheer, lijkt eerder een buitenbeentje. Over het algemeen zijn de Europese banken voldoende gekapitaliseerd. Sinds de bankencrisis van 2008 hebben de banken de liquiditeit op hun balans verhoogd en beschikken ze over meer kortetermijnliquiditeiten om een mogelijke uitstroom van deposito's op te vangen.3
We blijven in de markt, maar spreiden nieuwe aankopen in de tijd. De schommelingen kunnen hoog blijven, zeker op dagen met slecht nieuws. Op lange termijn zijn aandelen meestal een goede indekking tegen inflatie gebleken. Een hogere omzet bij eenzelfde winstmarge leidt logischerwijze tot hogere winsten, en dus stijgende beurskoersen. Op korte termijn kunnen de hogere kosten wel wegen op de winstmarge. Bedrijven proberen altijd waar en wanneer ze kunnen hun prijzen te verhogen, terwijl ze de kosten minimaliseren (zeker in tijden van crisis). Een goede selectie van gezonde kwaliteitsbedrijven die prijszettingsmacht hebben is aangewezen en de taak van fondsbeheerders.