Netwerkeffecten en exponentiële waardestijging?

Netwerkeffecten werden voor het eerst beschreven door David Sarnoff. Deze Wit-Russische stichtte het eerste radionetwerk in de VS en werd zo de eerste mediatycoon ter wereld. Vandaag is het National Broadcast Network (NBC) nog steeds een van de grootste mediabedrijven ter wereld. Sarnoff zag als eerste in dat de waarde van een medianetwerk lineair steeg met het aantal gebruikers, wat nu bekend staat als de Wet van Sarnoff. Hoe meer luisteraars, hoe meer reclame-inkomsten het netwerk kon genereren.

De opkomst van telecommunicatie gaf netwerkeffecten een andere dimensie. Internetpionier Robert Metcalfe ontdekte dat de waarde van een telefoonnetwerk of een netwerk van aan elkaar aangesloten computers (ethernet) niet lineair, maar exponentieel steeg naargelang het aantal gebruikers. De communicatie gebeurt immers niet tussen een spreker en verschillende luisteraars, maar tussen alle gebruikers onderling. Het aantal verbindingen (en dus potentiële communicaties) stijgt daarom exponentieel met het aantal gebruikers (zie schematische voorstelling hieronder).

In 2000 had Amazon met maar liefst 20 miljoen klanten een immens en loyaal klantenbestand. Toen de online winkel haar platform openstelde voor andere verkopers dan Amazon zelf, waren analisten dan ook stomverbaasd. Waarom zou het bedrijf andere verkopers laten meeprofiteren van haar gigantische succes? Deze beslissing was echter de belangrijkste stap die Amazon de techreus heeft gemaakt die we vandaag kennen. Door het toelaten van andere verkopers op de Amazon Marketplace veranderde Amazons businessmodel van dat van een klassieke online winkel naar dat van een online platform. Omdat gebruikers van de website nu immers onderling transacties kunnen verrichten en niet enkel met Amazon als centrale partij, treedt de Wet van Metcalfe in werking, met exponentiële groei als gevolg.

Hoewel marges op de verkoop van een product door een derde-verkoper over het algemeen kleiner zijn, is dit model veel meer schaalbaar. Het kost Amazon immers zo goed als niks om een extra verkoper toe te laten op haar marktplatform, die vervolgens extra Amazon-klanten kan aantrekken. De waarde van het platform wordt op die manier voor een groot stuk gecreëerd door de gebruikers, en minder door Amazon zelf, wat voor Amazon het leven natuurlijk een stuk makkelijker maakt. Platformen zoals Facebook, Twitter, TikTok en YouTube rekenen op hun gebruikers om content te creëren en nieuwe gebruikers aan te trekken. Een Facebook waar slechts 2 gebruikers aanwezig zijn, heeft geen waarde. Een platform waar bijna de hele wereld op aanwezig is, in discussie gaat, online aankopen doet, is ontzettend waardevol. Hoewel het dus inherent de gebruikers zijn die deze platforms waardevol maken, gaan wel quasi alle opbrengsten naar de big tech-bedrijven die ze uitbaten.

Crypto en Web3 als tegenreactie op de dominantie van big tech

Twitter, Facebook en YouTube zijn voorbeelden van gecentraliseerde netwerken. Dankzij blockchain kunnen we nu ook gedecentraliseerde netwerken bouwen. Via cryptomunten kunnen gebruikers een deel van een netwerk in eigendom hebben. Op die manier kunnen ze mee profiteren van het succes van het netwerk. Als de waarde van het netwerk stijgt door een stijgend aantal gebruikers, stijgt de waarde van de cryptomunt mee. Deze vorm van online eigendom is de hoeksteen van Web 3, de nieuwste evolutie van het internet.

Web 3 werd al een tijdje aangekondigd als de volgende evolutie van het internet. Toen het internet pas werd uitgevonden, was interactie over het algemeen zeldzaam. Deze vorm van het internet, Web 1 genoemd, werd voornamelijk gebruikt om te lezen. De komst van big tech ging samen met de opkomst van Web 2. Deze vorm van het internet laat vergevorderde interactie mogelijk (online shopping, social media). Gebruikers lezen niet enkel, maar schrijven ook voortdurend inhoud op platformen zoals Facebook en Twitter. De nieuwste stap in de evolutie van het internet, Web 3, laat toe online waarde te bezitten of over te dragen. Cryptomunten of NFT’s bevatten een deel van de waarde van een gedecentraliseerd netwerk, en kunnen zo door beleggers worden bijgehouden of verhandeld.

Gamen als beroep?

We begrijpen dat dit allemaal wat abstract kan klinken. Toch kan deze nieuwe versie van het internet leiden tot de creatie van verschillende concrete toepassingen, waarbij cryptomunten een cruciale rol vervullen. We zien verschillende vormen van decentralisatie opduiken in verschillende sectoren. Zo werden er al verschillende "gedecentraliseerde" online games ontwikkeld.

Online games profiteren sterk van netwerkeffecten. Hoe meer online spelers, hoe rijker het netwerk van spelers waarmee je kan spelen. Heel vaak dragen de spelers zelf in grote mate bij aan de spelervaring. In sommige games kunnen spelers zelf missies, opdrachten en werelden maken, om te delen met andere spelers. Dit principe heeft van Minecraft het best verkochte spel aller tijden gemaakt. Hoezeer de spelers van Minecraft ook bijdragen aan de waarde van het spel, zij ontvangen geen enkele euro van de gigantische opbrengst van het spel (380 miljoen dollar in 2021). Blockchain laat toe om gedecentraliseerde games te ontwikkelen, waar spelers die online waarde creëren, deze waarde ook in echte euro’s kunnen omzetten.

Het online spel Axie Infinity, gebouwd op het ethereumnetwerk, is een mooi voorbeeld hiervan. Dit is een gedecentraliseerd spel dat dus niet wordt gecontroleerd door een centrale entiteit. In dit spel, geïnspireerd door Pokémon, kan je met digitale wezens (Axies) tegen andere spelers vechten, ze verhandelen of ermee nieuwe wezens maken. In tegenstelling tot andere games, is een speler eigenaar van zijn bezittingen in het spel. Een spelers eigendom over een Axie wordt op de blockchain geregistreerd. De blockchain kan worden gezien als een logboek dat voor iedereen zichtbaar is en niet kan gewijzigd worden. Naarmate het spel populairder wordt en dus meer spelers toetreden, stijgt de vraag naar Axies. Spelers die veel tijd en moeite hebben gestoken in het trainen van hun Axies, kunnen deze dan verkopen aan een interessante prijs. Door opdrachten te volbrengen krijgen ze daarenboven beloningen uitgedrukt in de cryptomunt van het spel, die ook meer waard wordt naarmate het spel populairder wordt.

Spelers profiteren dus van het succes van het spel. Ze hebben immers eigendom over de online, in-game activa. Dit kan worden vergeleken met het verspreiden van de intellectuele eigendomsrechten over de spelersgemeenschap. De keerzijde is uiteraard dat een spel altijd minder populair kan worden, en dat de waarde die een speler accumuleert (of aankoopt) in het spel, verdampt. Hoewel Axie Infinity dus veel weg heeft van een kaartenhuis waar je vooral niet als laatste wil instappen, is het een mooi voorbeeld van hoe Web 3 leidt tot de decentralisatie van de waarde van een netwerk.

De metaverse en crypto

Blockchain maakt het dus mogelijk om in een digitale wereld, ook wel metaverse genoemd, echte bezittingen te hebben. De technologie kan dus een cruciale rol spelen in het bezitten en verhandelen van online waardevolle activa. Als we meer tijd doorbrengen in de digitale wereld, dan zullen we waarschijnlijk willen profiteren van de waarde die we in deze wereld creëren. Dit kan gaan van het organiseren van online evenementen tot het creëren van digitale kunst.

Een gedecentraliseerd sociaal netwerk?

Het is nog toekomstmuziek, maar via cryptomunten en blockchain zou ook een gedecentraliseerd sociaal netwerk kunnen worden gebouwd. Denk aan alle online content die gebruikers creëren op een platform zoals Facebook (foto’s, statussen,…). Wie een actieve gebruiker is van Facebook geeft daarenboven grote delen van zijn identiteit en data weg, die door het platform worden gebruikt om extra inkomsten te genereren. Via blockchaintechnologie zou een volledig gedecentraliseerd sociaal netwerk kunnen worden gemaakt, waarbij elke deelnemer financieel mee kan profiteren van het succes van het netwerk en rechtstreeks kan worden gecompenseerd voor de content die hij creëert. Daarenboven zou iedereen rechtstreeks eigenaar kunnen zijn van zijn online identiteit. De inkomsten die worden gegenereerd op basis van de data gelinkt aan deze identiteit zouden op die manier voor een deel kunnen terugstromen naar de eigenaar.

Cryptomunten en netwerkeffecten

De netwerkeffecten die platformen zoals Facebook, YouTube en Twitter groot hebben gemaakt spelen ook bij cryptomunten. Blockchain kan gezien worden als een netwerk waarop applicaties kunnen worden gebouwd en gebruikers onderling transacties kunnen sluiten. Cryptomunten capteren de waarde van dit netwerk. De prijsstijging van cryptomunten kan dus voor een groot stuk worden verklaard door een stijgend aantal gebruikers.

Blockchaintechnologie en bijgevolg cryptomunten zijn mogelijk essentieel in de ontwikkeling van Web 3, waar eigendom en de overdracht van online activa centraal staan. De vraag die cryptobeleggers zich moeten stellen is of (en in welke mate) we in de toekomst daadwerkelijk zullen steunen op deze gedecentraliseerde technologie om tegemoet te komen aan bepaalde noden. Deze evolutie in het internet gaat immers resoluut in tegen grote technologiebedrijven, die rekenen op gebruikers om hun gecentraliseerde netwerken waardevol te maken, maar alle inkomsten zelf opstrijken.

Dit document, opgesteld en verspreid door Belfius Bank, geeft de visie van Belfius Bank op de financiële markten weer. Het bevat geen gepersonaliseerd beleggingsadvies of -aanbevelingen, noch onafhankelijk onderzoek op beleggingsgebied. Als u gepersonaliseerd beleggingsadvies wil, kan u daarvoor terecht bij uw financieel adviseur. Hij bekijkt graag met u welke gevolgen deze visie mogelijk heeft voor uw persoonlijke beleggingsportefeuille. De vermelde cijfers zijn een momentopname en onderhevig aan wijzigingen.

De vermelde ondernemingen dienen enkel ter illustratie en vormen geen aankoopaanbeveling.