Wordt de met briefjes gevulde enveloppe onder de kerstboom belast?

De feestdagen komen er aan en in menig huiskamer borrelt het idee om een gevulde enveloppe ter attentie van de kinderen of kleinkinderen onder de kerstboom te leggen.

De gulle gevers stellen zich evenwel de vraag of zij met hun genereuze daad meteen ook de fiscus hebben uitgenodigd voor het kerstdiner…

Een enveloppe die gevuld is met enkele briefjes van honderd euro zal uiteraard geen fiscaal probleem vormen. Wanneer er daarentegen een substantieel bedrag wordt gegeven, zou de fiscus dit cadeau wel eens kunnen beschouwen als een schenking.

Er dient in deze een onderscheid te worden gemaakt tussen een ‘gelegenheidsgeschenk’ en een ‘schenking’.

Belastbaar of niet?

Een gelegenheidsgeschenk kan in principe belastingvrij worden gegeven, daar waar een schenking aanleiding kan geven tot taxatie.

De algemene regel is dat een schenking wordt onderworpen aan de schenkbelasting (cfr. een notariële schenking). Een schenking van roerende goederen, zoals geld, wordt in Vlaanderen belast tegen het tarief van 3% (schenking in rechte lijn of tussen partners) of 7% (schenking aan andere personen). Een uitzondering hierop vormen de schenkingen die niet verplicht registreerbaar zijn, zoals een hand- en bankgift, tenzij zulke schenkingen ter registratie worden aangeboden. Werd de bank- of handgift niet geregistreerd, dan wordt de schenking alsnog belast (maar dan in de erfbelasting) wanneer de schenker binnen de 3 jaar (5 jaar vanaf 1/1/2022 in het Waals Gewest) na de schenking zou komen te overlijden.

Gelegenheidsgeschenken worden in principe niet belast. In principe, want er zijn geen wettelijk vastgelegde regels die bepalen waar de grens tussen een gelegenheidsgeschenk en een (echte) schenking ligt. Er zijn echter wel twee vuistregels die de praktijk (inclusief de fiscus) hanteert om het onderscheid tussen beide begrippen te maken.

Hoe een gelegenheidsgeschenk onderscheiden van een schenking?

1. Een speciale gelegenheid

Gelegenheidsgeschenken vereisen vooreerst dat de daad van vrijgevigheid geschiedt naar aanleiding van een speciale gelegenheid. Kerstmis, Nieuwjaar, een huwelijk, het behalen van een diploma, een verjaardag, etc. zijn zulke bijzondere aangelegenheden.

2. De proportionaliteitsregel

Zou men vervolgens aan successieplanning kunnen doen door een kind naar aanleiding van zijn/haar huwelijk een grote som geld (belastingvrij) cadeau te doen? Neen, want als vuistregel wordt gewoonlijk gesteld dat men jaarlijks tot maximaal 1% van zijn/haar totale vermogen kan weggeven onder de vorm van gelegenheidsgeschenken. Noteer hierbij dat dit op jaarbasis wordt bekeken en dat alle cadeaus die in deze periode van 1 jaar werden gegeven aan de kinderen, kleinkinderen en eventuele andere gelukkigen, worden samengeteld. Overschrijdt men de limiet, dan loopt men het risico dat de cadeaus in (echte) schenkingen worden geherkwalificeerd.

Aldus, wanneer een kind van zijn/haar vader een dure wagen krijgt op zijn/haar 18e verjaardag en de waarde van de wagen de limiet 1% van het totale vermogen van vader te boven gaat, dan zou de fiscus dit cadeau kunnen belasten (in de erfbelasting) wanneer de vader voor de 21e verjaardag van het kind overlijdt.

3. De gewoonte

Als laatste regel speelt dat je de gewoonte moet hebben om een geschenk te geven. Als je kan aantonen dat je altijd al vrijgevig bent geweest bij bepaalde gelegenheden dan heb je een extra argument om niet te spreken over een belastbare schenking. Mocht blijken dat je bijvoorbeeld van jouw moeder plots ferme bedragen kreeg de laatste jaren voor haar overlijden en voordien gewoon prutsen kreeg, dan gaat de fiscus heel snel de geschenken van de laatste 3 jaren willen belasten.

Een bankoverschrijving

Daar de kleinkinderen een enveloppe met briefjes nogal ouderwets vinden, schrijven de grootouders naar aanleiding van een speciale gelegenheid een bedrag over op de rekening van hun kleinkinderen. Het is aan te bevelen om in de mededeling van de overschrijving te benadrukken dat het om een gelegenheidsgeschenk gaat, bijvoorbeeld: "proficiat met jouw diploma" of "Zalig Kerstfeest". De goede verstaander begrijpt dat men het woord "schenking" best vermijdt.

Conclusie

De fiscus aanvaardt dat tot 1% van het totale vermogen op jaarbasis belastingvrij kan worden weggeven aan uw naasten naar aanleiding van een speciale gelegenheid. Hierbij dient in het achterhoofd gehouden te worden dat wanneer de belastingadministratie naar aanleiding van het overlijden van de schenker vaststelt dat de overledene aanzienlijke geldopnames of overschrijvingen heeft verricht binnen de 3 jaar (5 jaar voor het Waals Gewest) vóór zijn/haar overlijden, aan de fiscus zal moeten worden aangetoond dat deze geldbewegingen gelegenheidsgeschenken betroffen en geen schenkingen.

Geeft men het cadeau (de enveloppe) van hand tot hand, dan kan de volgende werkwijze helpen bij het leveren van dit bewijs:

• De ontvangen gelden worden onmiddellijk na ontvangst gedeponeerd op rekening van de begiftigde. Aldus worden de gelden kort na de datum waarop de speciale gelegenheid (bv. Kerst) heeft plaatsgevonden op de rekening gezet, waardoor er een link is met deze speciale gelegenheid;
• Een begeleidend kaartje vanwege de schenkers wordt samen met de enveloppe aan de begiftigde overhandigd. In het kaartje wordt uitdrukkelijk melding gemaakt dat een bepaalde som geld wordt gegeven naar aanleiding van een speciale gelegenheid (bv. Kerst). Dit kaartje wordt nadien zorgvuldig bewaard zodat de begiftigde het in voorkomend geval kan voorleggen aan de fiscus.
• M.b.t. gelegenheidsgeschenken via bankoverschrijving wordt aangeraden in de mededeling van de overschrijving te verwijzen naar de bijzondere aangelegenheid.

De informatie in dit document houdt geen advies in over financiële planning met betrekking tot uw persoonlijke situatie. Dit document bevat juridische en/of fiscale informatie, gebaseerd op de wetgeving en de rechtspraak van kracht op het ogenblik van de redactie ervan. Eventuele nieuwe wetgeving of rechtspraak van na de redactiedatum van het document is hier niet in opgenomen.