De wet voorziet uitdrukkelijk dat men, om een schenking onder levenden te kunnen doen, gezond van geest dient te zijn. Men kan zich maar verarmen wanneer men over voldoende mentale capaciteiten beschikt om dat te doen.

Bijgevolg, wanneer iemand, door een ongeval tijdens zijn of haar leven of door ouderdom, juridisch onbekwaam wordt en onder bewind staat, dan kan hierdoor niet alleen het dagelijks beheer van zijn of haar vermogen aanzienlijk complexer worden, maar zal bovendien de volledige vermogensplanning in het water vallen:

• Volmachten, die eventueel in het verleden verleend zijn, worden ongeldig eens de lastgever onbekwaam is geworden. Dat is vooral het geval voor de bancaire volmachten en de gewone notariële volmachten.
• Voor bepaalde handelingen (bijvoorbeeld de verkoop van de gezinswoning) zal de goedkeuring van de vrederechter vereist zijn.
• Handelingen ten kosteloze titel, zoals schenkingen, zullen niet langer mogelijk zijn. Afhankelijk van het huwelijksvermogensstelsel van de echtgenoten, kan de echtgenoot die wel nog bekwaam is desgevallend nog zijn eigen vermogen (indien hij of zij dat heeft) overdragen aan de kinderen. Het gemeenschappelijk vermogen van de echtgenoten, alsook het eigen vermogen van de onbekwame echtgenoot, kan dan bijvoorbeeld niet langer het voorwerp uitmaken van een schenking.

Bij elke vermogensplanning is het dus van kapitaal belang om dit risico te vermijden. Hiertoe bestaat er sinds 2014 een instrument ad hoc: de zorgvolmacht.

De wet geeft elke bekwame persoon ("de lastgever") de mogelijkheid een buitengerechtelijke volmacht op te maken waarin hij of zij een andere persoon, "de lasthebber", aanduidt, die belast wordt met het beheer van het vermogen van de lastgever wanneer hij of zij hiertoe onbekwaam zou zijn. Deze lastgeving kan algemeen zijn (zeer ruime bevoegdheden) of bijzonder (beperkt tot bepaalde goederen en/of handelingen).

De kwalificatie "buitengerechtelijk" verwijst naar het feit dat bij dergelijke volmacht niet langer de tussenkomst van de vrederechter vereist is voor de aanstelling van een bewindvoerder of voor de goedkeuring van latere beheersdaden en geeft dus aan de lastgever de mogelijkheid om zich te organiseren zoals hij het wil.

Naast het beheer van de goederen van de onbekwame persoon, kan de zorgvolmacht ook voorzien in de mogelijkheid voor de lasthebber om daden van beschikking te stellen. Met "daad van beschikking" bedoelt men de handeling waarbij men een goed aan een derde overdraagt, zoals bijvoorbeeld een verkoop of schenking.

Zo kan de lastgever aan de lasthebber het recht geven om in zijn naam schenkingen te doen aan zijn kinderen of kleinkinderen. Aangezien dit een handeling is die tot gevolg heeft dat het vermogen van de onbekwame persoon verkleint, dient de schenking d.m.v. de zorgvolmacht goed afgebakend te worden teneinde te vermijden dat de lasthebber zijn bevoegdheden zou misbruiken:

• De zorgvolmacht dient de vorm aan te nemen van een authentieke akte, d.w.z. een notariële akte.
• De volmacht om te schenken dient zo duidelijk en precies mogelijk te worden omschreven. De notaris die de schenking zal verlijden, moet in staat zijn de werkelijke bedoelingen van de lastgever te bepalen. In de mate van het mogelijke dient de volmacht volgende elementen te bevatten:
  
  • De identiteit van de potentiële begiftigden ("mijn kinderen voor gelijke delen", "mijn afstammelingen in rechte lijn", etc.),
  • Het voorwerp van de schenking (bepaalde onroerende goederen, met uitzondering van de gezinswoning; bepaalde roerende goederen, etc.),
  • De grenzen van de schenking (om de levenskwaliteit van de schenker niet in gevaar te brengen),
  • De voorwaarden van de schenking (bijvoorbeeld verplicht notariële schenking, schenking bij voorschot of buiten deel, met conventionele terugkeer, verbod tot inbreng in gemeenschap, last van onderhoud ten gunste van de schenker, etc.),
  • De rechten die de lastgever /schenker dient te behouden (doorgaans voorbehoud van vruchtgebruik voor de schenker).

De informatie in dit document houdt geen advies in over financiële planning met betrekking tot uw persoonlijke situatie. Dit document bevat juridische en/of fiscale informatie, gebaseerd op de wetgeving en de rechtspraak van kracht op het ogenblik van de redactie ervan. Eventuele nieuwe wetgeving of rechtspraak van na de redactiedatum van het document is hier niet in opgenomen.