Een grote misvatting is dat successieplanning automatisch betekent dat je aan belastingbesparing doet. Het plannen van jouw nalatenschap is nochtans veel ruimer dan dat. Regelen wat met jouw vermogen gebeurt als je niet meer bekwaam bent of regelen wie jouw vermogen krijgt als er iets met je gebeurt is doorgaans veel belangrijker dan de focus op het fiscale aspect.

Successieplanning is dus een ruim begrip en omvat zowel een fiscale planning als een ‘civiele’ planning.

1/ Fiscale planning: voor wie?

Het tarief van de erfbelasting wordt bepaald in functie

• van het gewest
• van wie het vermogen verkrijgt. Zo betalen kinderen en partners tarieven in de zogenaamde "goedkopere" rechte lijn, terwijl andere erfgenamen aan duurdere erfbelasting onderworpen zijn.
• van het geërfde bedrag. Successierechten zijn "progressief", wat betekent dat hoe groter het geërfde bedrag, hoe hoger het tarief dat van toepassing is.

Voor planningen in rechte lijn en tussen partners wordt doorgaans pas aangeraden te denken aan een fiscale planning indien de hoogste tarieven (tot 30%) van toepassing zijn. Sowieso wordt afgeraden om de gezinswoning over te dragen omdat dit vaak dient als ‘appeltje voor de dorst’.

Voor planningen met andere erfgenamen zijn vaak hogere belastingschijven (tot 80%) van toepassing en lijkt een planning sneller aangewezen, doch deze moet goed worden doordacht. De planning bij uitstek is namelijk de schenking en ervaring leert dat het niet zo evident is om schenkingen te overwegen aan iets verdere familieleden of aan vreemden, ook al brengt dit een fiscale besparing met zich mee.

Het is begrijpelijk dat je zo weinig als mogelijk wilt afstaan aan de fiscus maar toch blijft het belangrijk om zonder zorgen jouw oude dag tegemoet te gaan. Een rusthuis brengt aanzienlijke kosten met zich mee waarvoor het wettelijk pensioen vaak niet genoeg blijkt te zijn. Je moet er dus op voorzien zijn dat verschil te kunnen overbruggen.

Daarom is het belangrijk om rekening te houden met het zogenaamde ‘minimum te behouden kapitaal’. Het minimum benodigd kapitaal is het bedrag dat je nodig hebt om jouw levensstandaard te kunnen verzekeren. Als je wenst over te gaan tot roerende schenkingen, draag er dan zorg voor om vooraf te bepalen welk vermogen en/of welke rechten op dit vermogen je best behoudt.

Bijvoorbeeld, indien je gedurende 36 jaar (van jouw 64 jaar tot jouw 100 jaar) een bedrag van 1.000 euro extra wenst bovenop jouw pensioen dan zal het minimum benodigd kapitaal dat je vandaag dient te behouden gelijk zijn aan 432.000 EUR! (er van uitgaand dat de inflatie gelijk is aan het rendement op uw portefeuille)

Bovendien moet je ook rekening houden met "punctuele uitgaven" zoals de aankoop van een auto, het budget voor een vakantie, werken aan de gezinswoning, enzovoort.

Rekening houdend met het feit dat een schenking in principe onherroepelijk is, is het dus aan te raden om er goed over na te denken en niet teveel te schenken en als je schenkt de nodige clausules en voorwaarden aan de schenking te verbinden.

2/ Civiele planning: voor wie?

Los van de omvang van jouw vermogen kunnen bepaalde technieken van civiele planning voor iedereen nuttig zijn.

Het is altijd nuttig om een zorgvolmacht op te maken waarbij je aan een naaste die je vertrouwt de macht geeft om jouw vermogen te beheren mocht je dat zelf niet meer kunnen, vooral wanneer jouw gezondheid achteruitgaat. Je kan kiezen om de zorgvolmacht meteen te laten werken of ze pas in werking te laten treden wanneer je effectief wilsonbekwaam zou zijn. De zorgvolmacht is nuttig voor allerhande administratieve zaken die jouw naaste voor jou zou moeten doen zoals de bankzaken regelen, de aangifte personenbelasting indienen, een aangetekende zending bij de post ophalen enz. Bovendien is de zorgvolmacht een nuttig instrument bij successieplanning. Je kan hierin bepalen welke planning jouw naaste mag uitvoeren met jouw vermogen, welke schenkingen hij mag doen, aan wie en onder welke voorwaarden.

Je hoeft niet noodzakelijk naar een notaris om een zorgvolmacht op te stellen. Het is echter wel aan te raden, omdat de formulering van de akte belangrijk is en het inschakelen van een expert op dit gebied meer garanties biedt. Bovendien is voor sommige rechtshandelingen de tussenkomst van de notaris altijd verplicht en dan zal de zorgvolmacht waarbij zo’n rechtshandelingen worden afgesproken ook notarieel moeten zijn.

Heb je geen naaste erfgenamen of beantwoordt de wettelijke devolutie niet aan jouw wensen dan is het aangeraden om een testament op te maken. Meer en meer mensen leven niet meer als klassiek gezin (getrouwd en kinderen) maar zijn gewoon samenwonend of vrijgezel of kinderloos of leven binnen een nieuw samengesteld gezin. Voor deze situaties heeft de wet niet steeds iets geregeld of komt de wettelijke regeling vaak niet overeen met hun wensen. Het is dus belangrijk erbij stil te staan wie van jou erft. Los van hoe groot jouw vermogen is kan het bijzonder belangrijk zijn om een testament op te maken en zo te kiezen wie van jou zal erven. Hiervoor moet je zelfs niet naar de notaris gaan. Je kan perfect zelf een testament opmaken. Dit moet dan wel volledig met de hand geschreven zijn en gedateerd en ondertekend zijn. Er is in feite maar één limiet waar je rekening mee moet houden en dat is de reserve van je kinderen. Als je kinderen hebt kan je niet zomaar jouw gehele vermogen aan anderen overmaken. Jouw kinderen hebben recht op de helft van jouw vermogen. Heb je geen kinderen en ben je ongehuwd dan ben je eigenlijk volledig vrij te bepalen wie wat krijgt. Een testament kan je ook makkelijk vervangen door een nieuw. Daarbij is het wel aangewezen dat je het vorige testament echt "herroept", anders kan je met tegenstrijdige bepalingen geconfronteerd worden wat dan tot ruzies kan leiden.

De informatie in dit document houdt geen advies in over financiële planning met betrekking tot uw persoonlijke situatie. Dit document bevat juridische en/of fiscale informatie, gebaseerd op de wetgeving en de rechtspraak van kracht op het ogenblik van de redactie ervan. Eventuele nieuwe wetgeving of rechtspraak van na de redactiedatum van het document is hier niet in opgenomen.