Kerstmis is vaak een tijd om je naasten te verwennen, en een envelop onder de boom (of een overschrijving) wordt over het algemeen zeer gewaardeerd.
Maar je vraagt je misschien af of dit gulle gebaar fiscale gevolgen kan hebben... Een enveloppe die gevuld is met enkele briefjes van honderd euro zal uiteraard geen fiscaal probleem vormen. Wanneer er daarentegen een substantieel bedrag wordt gegeven, zou de fiscus dit cadeau wel eens kunnen beschouwen als een schenking.
Er dient in deze een onderscheid te worden gemaakt tussen een ‘gelegenheidsgeschenk’ en een ‘schenking’.
Belastbaar of niet?
Een gelegenheidsgeschenk kan in principe belastingvrij worden gegeven, daar waar een schenking aanleiding kan geven tot taxatie.
De algemene regel is dat een schenking wordt onderworpen aan de schenkbelasting (cfr. een notariële schenking). Een schenking van roerende goederen, zoals geld, wordt in Vlaanderen belast tegen het tarief van 3% (schenking in rechte lijn of tussen partners) of 7% (schenking aan andere personen). Een uitzondering hierop vormen de schenkingen die niet verplicht registreerbaar zijn, zoals een hand- en bankgift, tenzij zulke schenkingen ter registratie worden aangeboden. Werd de bank- of handgift niet geregistreerd, dan wordt de schenking alsnog belast (maar dan in de erfbelasting) wanneer de schenker binnen de 3 jaar (5 jaar sinds 1/1/2022 in het Waals Gewest en vanaf 1/1/2025 in Vlaanderen) na de schenking zou komen te overlijden.
Gelegenheidsgeschenken worden in principe niet belast. In principe, want er zijn geen wettelijk vastgelegde regels die bepalen waar de grens tussen een gelegenheidsgeschenk en een (echte) schenking ligt. Er zijn echter wel twee vuistregels die de praktijk (inclusief de fiscus) hanteert om het onderscheid tussen beide begrippen te maken.
Hoe een gelegenheidsgeschenk onderscheiden van een schenking?
-
1. Een speciale gelegenheid
Gelegenheidsgeschenken vereisen vooreerst dat de daad van vrijgevigheid geschiedt naar aanleiding van een speciale gelegenheid. Kerstmis, Nieuwjaar, een huwelijk, het behalen van een diploma, een verjaardag, etc. zijn zulke bijzondere aangelegenheden.
-
2. De proportionaliteitsregel
Zou men vervolgens aan successieplanning kunnen doen door een kind naar aanleiding van zijn/haar huwelijk een grote som geld (belastingvrij) cadeau te doen? Neen, want als vuistregel wordt gewoonlijk gesteld dat men jaarlijks tot maximaal 1% van zijn/haar totale vermogen kan weggeven onder de vorm van gelegenheidsgeschenken. Noteer hierbij dat dit op jaarbasis wordt bekeken en dat alle cadeaus die in deze periode van 1 jaar werden gegeven aan de kinderen, kleinkinderen en eventuele andere gelukkigen, worden samengeteld. Overschrijdt men de limiet, dan loopt men het risico dat de cadeaus in (echte) schenkingen worden geherkwalificeerd.
Aldus, wanneer een kind van zijn/haar vader een dure wagen krijgt op zijn/haar 18e verjaardag en de waarde van de wagen de limiet 1% van het totale vermogen van de vader te boven gaat, dan zou de fiscus dit cadeau kunnen belasten (in de erfbelasting) wanneer de vader voor de 21e verjaardag van het kind overlijdt.
Een bankoverschrijving
Daar de kleinkinderen een enveloppe met briefjes nogal ouderwets vinden, schrijven de grootouders naar aanleiding van een speciale gelegenheid een bedrag over op de rekening van hun kleinkinderen. Het is aan te bevelen om in de mededeling van de overschrijving te benadrukken dat het om een gelegenheidsgeschenk gaat, bijvoorbeeld: "proficiat met jouw diploma" of "zalig kerstfeest". De goede verstaander begrijpt dat men het woord "schenking" best vermijdt.
Conclusie
De fiscus aanvaardt dat tot 1% van het totale vermogen op jaarbasis belastingvrij kan worden weggeven aan uw naasten naar aanleiding van een speciale gelegenheid. Hierbij dient in het achterhoofd gehouden te worden dat wanneer de belastingadministratie naar aanleiding van het overlijden van de schenker vaststelt dat de overledene aanzienlijke geldopnames of overschrijvingen heeft verricht binnen de 3 jaar (5 jaar sinds 1/1/2022 in het Waals Gewest en vanaf 1/1/2025 in Vlaanderen) vóór zijn/haar overlijden, aan de fiscus zal moeten worden aangetoond dat deze geldbewegingen gelegenheidsgeschenken betroffen en geen schenkingen.
Geeft men het cadeau (de enveloppe) van hand tot hand, dan kan de volgende werkwijze helpen bij het leveren van dit bewijs:
- De ontvangen gelden worden onmiddellijk na ontvangst gedeponeerd op de rekening van de begiftigde. Aldus worden de gelden kort na de datum waarop de speciale gelegenheid (bv kerst) heeft plaatsgevonden op de rekening gezet, waardoor er een link is met deze speciale gelegenheid;
- Een begeleidend kaartje vanwege de schenkers wordt samen met de enveloppe aan de begiftigde overhandigd. In het kaartje wordt uitdrukkelijk melding gemaakt dat een bepaalde som geld wordt gegeven naar aanleiding van een speciale gelegenheid (bv. kerst). Dit kaartje wordt nadien zorgvuldig bewaard zodat de begiftigde het in voorkomend geval kan voorleggen aan de fiscus.
M.b.t. gelegenheidsgeschenken via bankoverschrijving wordt aangeraden in de mededeling van de overschrijving te verwijzen naar de bijzondere aangelegenheid.