Wenst u hierover meer informatie of denkt u aan successieplanning?
Neem dan zeker contact op met uw Private Banker. Hij of zij helpt u graag verder!
Bankgift met conventionele terugkeer
Hebt u plannen om een bankgift te doen, dan is de kans groot dat u een clausule van conventionele terugkeer laat opnemen in de schenkingsdocumenten. Een woordje uitleg…
De conventionele terugkeer in theorie
Deze clausule zorgt ervoor dat de geschonken tegoeden naar u, de schenker, terugkeren – en enkel naar u – in geval van:
- vooroverlijden van de begunstigde, ongeacht of hij nakomelingen heeft
- of vooroverlijden van de begunstigde en zijn nakomelingen
U kunt één van beide mogelijkheden kiezen op het ogenblik van de schenking. Dat is immers het moment waarop u een conventionele terugkeer moet voorzien. Deze clausule later nog toevoegen, is niet mogelijk.
U kunt daarentegen wel:
- afstand doen van uw recht van terugkeer bij leven van de begunstigde – bij voorkeur met een schrijven, door u opgesteld en ondertekend, en gericht aan de begunstigde. Het is mogelijk dat de gewesten – met uitzondering van het Vlaams – dit zouden beschouwen als een bijkomende schenking, weliswaar onder de opschortende voorwaarde van het vooroverlijden van de begunstigde.
- afstand doen van uw recht van terugkeer na het overlijden van de begunstigde. Doet u dat zonder tegenprestatie, dan beschouwt men dit als een schenking aan de rechthebbenden van de nalatenschap van de overleden begunstigde – met de gekende fiscale gevolgen (risicoperiode van 3 jaar). Om dit te voorkomen, kunt u de conventionele terugkeer facultatief voorzien, waarbij u doorgaans 4 maanden de tijd hebt om de terugkeer al dan niet in te roepen.
De clausule van conventionele terugkeer is een ontbindende clausule, wat betekent dat ze de ontbinding van de schenking tot gevolg heeft, en dit met terugwerkende kracht (d.w.z. alsof de schenking nooit heeft plaatsgevonden). Bijgevolg wordt u opnieuw eigenaar van de geschonken tegoeden, zonder dat hiervoor erfbelasting is verschuldigd. Men doet alsof de tegoeden nooit deel hebben uitgemaakt van het vermogen van de vooroverleden begunstigde.
Zaakvervanging
U kunt een clausule van zaakvervanging toevoegen om de conventionele terugkeer te kunnen toepassen op zowel de geschonken goederen als de goederen die er voor in de plaats komen.
- Zeer nuttig bij de schenking van een beleggingsportefeuille. Ongeacht de samenstelling ervan zal de portefeuille beschouwd worden als één geheel en zal het recht van terugkeer van toepassing zijn op de volledige effectenportefeuille.
- Onaangenaam bij de schenking van een geldsom die vervolgens geïnvesteerd wordt in een onroerend goed, want de terugkeer heeft dan betrekking op (een gedeelte van) dat onroerend goed. Hiervoor is het kooprecht verschuldigd (10 of 12,5%).
Wettelijke terugkeer
Ook al werd er bij de bankgift geen conventionele terugkeer voorzien, toch zal er in bepaalde omstandigheden een recht van terugkeer worden toegepast in geval van vooroverlijden van de begunstigde, met name de wettelijke terugkeer. De wet voorziet deze mogelijkheid (art. 747 B.W.), zodat ze ook geldt indien u geen uitdrukkelijke clausule in de schenkingsdocumenten hebt laten opnemen.
De voorwaarden voor de wettelijke terugkeer zijn evenwel zeer streng:
- de schenkers zijn bloedverwanten in opgaande lijn
- de begunstigde overlijdt zonder nakomelingen
- en de geschonken tegoeden zijn nog in natura aanwezig in zijn nalatenschap
Op het vlak van erfbelasting/successierecht is er een verschil voor de 3 gewesten:
- in het Vlaams Gewest: geen erfbelasting verschuldigd
- in het Brussels Gewest: wel successierechten verschuldigd
- in het Waals Gewest: onder strikte voorwaarden geen successierecht verschuldigd
De conventionele terugkeer in praktijk
De uitvoering van de conventionele terugkeer is niet altijd eenvoudig:
- in principe dienen de betrokken goederen terug te keren in hun oorspronkelijke staat
- in de praktijk worden de rekeningen van de begunstigde geblokkeerd en kan de bank het recht van terugkeer niet automatisch toepassen – zelfs niet als u er expliciet om vraagt
Redenen?
- Het voorwerp van de terugkeer kan moeilijk te identificeren zijn als:
- het gaat om beleggingen (op eindvervaldag)
- er zaakvervanging werd voorzien (problematiek van traceerbaarheid)
- de schenking gebeurde onder de last van een rente
- Zijn de goederen niet langer in natura aanwezig, dan kunt u in samenloop komen met de andere, eventueel zelfs bevoorrechte, schuldeisers van de nalatenschap.
- Het is niet uitgesloten dat u, tussen de schenking en het overlijden van de begunstigde, afstand hebt gedaan van uw recht op terugkeer.
- De erfgenamen van de begunstigde en de belastingadministratie kunnen de terugkeer steeds betwisten, bv. omdat het beding van terugkeer niet op het moment van de schenking werd overeengekomen of omdat de schenking (en haar clausules) geen vaste datum heeft.
Daarom vereist de bank in principe de handtekeningen van alle erfgenamen van de overleden begunstigde voordat ze de terugkeer op uw verzoek uitvoert. Zijn er meerdere begunstigden, dan zijn al hun handtekeningen nodig.
Is het echter niet mogelijk om alle handtekeningen te bekomen, dan loopt u het risico dat de terugkeer niet wordt uitgevoerd en zal u zelf de nodige juridische stappen moeten zetten. Het kan interessant zijn om een notaris-vereffenaar te laten aanstellen, want zijn handtekening volstaat om de terugkeer te laten uitvoeren, omdat ze de bank van alle verantwoordelijkheden ontslaat.
Martin Vanden Eynde
Wealth Analysis & Planning bij Belfius Bank & Verzekeringen.