Geen successierechten op uw woning?

De gezinswoning maakt meestal een belangrijk deel uit van het gezinsvermogen. Om te vermijden dat de achterblijvende gezinsleden het huis moeten verkopen na het overlijden van de (mede-)eigenaar, wil de wetgever hen een specifieke bescherming bieden.

Zo bestaat er in de 3 Gewesten een gunstregeling op het vlak van successierechten.

De vrijstellingen en tarieven hieronder gelden echter enkel voor de hoofdverblijfplaats van de overledene, niet voor huurpanden, noch voor tweede verblijven.

In het Vlaamse Gewest geldt sinds 2007 een volledige vrijstelling van successierechten voor het geërfde aandeel van de langstlevende partner of samenwonende in de gezinswoning. Vlaanderen kent geen gunstregeling voor kinderen en kleinkinderen.

In Vlaanderen komt, in tegenstelling tot de 2 andere Gewesten, ook de feitelijk samenwonende in aanmerking voor de vrijstelling van successierechten op de gezinswoning. Om te kunnen genieten van deze vrijstelling dient hij/zij wel minstens 3 jaar ononderbroken samengewoond te hebben met de overledene (gezamenlijke huishouding).

Deze termijn van 3 jaar voor de vrijstelling gezinswoning is een stuk langer dan wat voorzien is voor de rest van de nalatenschap die vererfd wordt tussen feitelijk samenwonenden: als feitelijk samenwonenden van mekaar erven kan dit aan het "rechte lijn"-tarief zodra ze minstens 1 jaar onafgebroken hebben samengewoond (gezamenlijke huishouding).

Sinds 1 januari 2014 geldt in het Brussels Gewest een volledige vrijstelling van de successierechten op de gezinswoning voor de langstlevende partner of wettelijk samenwonende.

De erfgenamen in rechte lijn (kinderen, kleinkinderen) betalen op het onroerend goed waar de overledene zijn laatste verblijfplaats had, een lager tarief op voorwaarde dat bewezen kan worden dat hij/zij effectief in dat goed heeft gewoond gedurende een periode van minstens 5 jaar vóór zijn/haar overlijden.

Sinds 1 januari 2018 geldt ook in het Waals Gewest een volledige vrijstelling van successierechten voor de langstlevende echtgeno(o)t(e) of wettelijk samenwonende partner voor de gezinswoning.

Voor de erfgenamen in rechte lijn gelden de volgende gunsttarieven:

De overledene moet minstens de laatste 5 jaar in dat gebouw gewoond hebben opdat de erfgenamen in aanmerking zouden komen voor de vrijstelling of het verminderde tarief.

Maar: als de overledene niet in het huis heeft kunnen wonen wegens overmacht (bijvoorbeeld brand), om familiale of beroepsredenen of om sociale of medische redenen (bijvoorbeeld om in een rusthuis te gaan wonen), kan de vrijstelling of het verminderde tarief toch worden toegepast.

Noch het Brussels, noch het Waals Gewest hebben echter een gunstregeling voor de feitelijk samenwonende. Deze laatste zal dus successierechten verschuldigd zijn tegen de hoogste tarieven (de tarieven tussen derden) in de hypothese dat hij/zij (een deel van) de gezinswoning erft.