Hoge inflatie dwingt ECB tot actie

• De Europese centrale bank versnelt de afbouw van haar opkoopprogramma van overheidsobligaties wat de weg vrijmaakt voor een renteverhoging later dit jaar.
• De beslissing kwam gisteren als een verrassing voor de financiële markten en deed de lange termijnrente toenemen.
• De inflatieprognose voor dit jaar werd stevig naar boven herzien.

De Europese centrale bank versnelt de afbouw van haar opkoopprogramma van overheidsobligaties.
De maandelijkse aankopen verminderen van 40 miljard euro in april naar 30 miljard in mei en 20 miljard in juni. Wanneer de inflatievooruitzichten op middellange termijn niet dalen, zal de bank haar opkoopprogramma volledig stopzetten in het derde kwartaal, wat de weg vrijmaakt voor een eerste renteverhoging in de tweede jaarhelft.

De beslissing kwam gisteren als een verrassing voor de financiële markten en deed de lange termijnrente toenemen (zie grafiek voor de Belgische tienjarige schuld). De verwachting was immers dat de ECB nog even de kat uit de boom zou kijken. Het monetaire beleid bevindt zich immers in een bijzonder lastig parket, nu de oorlog in Oekraïne zowel voor een hogere inflatie als voor een afzwakking van de groei in de Eurozone zorgt. De centrale bank moet de inflatie beteugelen om prijsstabiliteit te garanderen, maar een strakker geldbeleid heeft ook een negatief effect op de groei. Voorzichtigheid is dus geboden. Want wanneer het conflict met Rusland escaleert en aansleept, komt het gevreesde stagflatie-scenario in het vizier.

Maar de prijzen stijgen momenteel té snel om het verdere verloop van de Oekraïnecrisis af te wachten. In februari bedroeg de inflatie 5,8% ten opzichte van een jaar geleden, wat bijna drie maal zo hoog is als de doelstelling van 2%. En de prijzen zullen in maart nóg verder doorstijgen door de exploderende prijzen van olie en gas, en van voedingsproducten zoals tarwe. De centrale bank trok haar inflatieprognose voor dit jaar dan ook stevig op naar 5,1%. Ook de kerninflatie (zonder energie- en voedselprijzen) zou dit jaar oplopen tot 2,6%, wat aantoont dat de gestegen energieprijzen zich ook vertalen in hogere prijzen voor producten en diensten in de hele economie. De onzekerheid rond deze cijfers is echter groter dan ooit. Veel hangt af van het verdere verloop van de oorlog, de economische, financiële en andere sancties en de inspanningen van overheden om de energiefactuur voor hun burgers te verzachten. In twee alternatieve pessimistische scenario’s die onder meer rekening houden met een verminderde toevoer van Russisch gas, ziet de ECB de inflatie dit jaar oplopen tot respectievelijk 5,9% en 7,1%.

Maar voorzitster Lagarde probeerde haar toehoorders ook gerust te stellen. Op de middellange termijn, wanneer de energieprijzen stabiliseren, en de verstoorde aanvoerketens zich herstellen, ziet de ECB de inflatie automatisch terugkeren naar de doelstelling van 2% in alle scenario’s. En hoewel de arbeidsmarkt een sterk herstel kent en in verschillende lidstaten steeds krapper wordt, zien we voorlopig nog geen loonstijgingen die de inflatie verder kunnen aanvuren via een opwaartse loon-prijsspiraal. Maar wat niet is, kan nog komen natuurlijk. Ook daarom is het verstandig om nu alvast het opkoopprogramma versneld te beëindigen, en de weg vrij te maken voor een eerste renteverhoging.
De ECB houdt voorlopig nog alle opties open wat de timing van die eerste renteverhoging betreft. De financiële markten gaan nu uit van een renteverhoging met 25 basispunten eind oktober.

Wat de nieuwe groeiprognoses betreft, stelt de centrale bank nu een groei van 3,7% in het vooruitzicht voor dit jaar. Dit is een vermindering met 0,5 procentpunt ten opzichte van haar prognose van eind december. De economische groei blijft dus robuust in het basisscenario, met dank aan de heropleving van de economie na de pandemie, de sterke arbeidsmarkt en de verwachte afname van de aanvoerproblematiek.