Duitsland fluit de ECB terug

Véronique Goossens
Chief Economist @Belfius

• Duitse rechters veroordelen het onconventioneel monetair beleid van de ECB
• Als de ECB geen uitleg verschaft , dan zal de Bundesbank niet meer deelnemen aan de obligatie-aankopen.
• Het vonnis zorgt voor nervositeit omdat er vragen rijzen over het post-covid19 herstel en de politieke toekomst van de EU.

Loert er een politieke EU-crisis om de hoek? Het Duitse Constitutioneel Hof in Karlsruhe stelt dat de Europese Centrale Bank haar boekje te buiten gaat door in grote hoeveelheden overheidsobligaties op te kopen. De ECB krijgt drie maanden tijd om aan te tonen dat haar PSPP (Public Sector Purchase Program) schuldaankopen die in 2015 van start gingen, niet buitensporig zijn. Als ze dat niet kan, dan mag de Duitse centrale bank, de Bundesbank, volgens het vonnis niet meer deelnemen aan het ECB-opkoopbeleid.

De enorme obligatie aankopen zijn onderdeel van het onconventioneel monetair beleid van de ECB waarmee ze de inflatie in de eurozone probeert richting 2% te duwen. In de nasleep van de financiële crisis van 2008 begonnen de centrale banken in Europa, de V.S. en Japan massaal overheidspapier op te kopen. De ECB heeft ondertussen al voor 2.200 miljard euro aan staatsschuld opgekocht via PSPP (zie grafiek). Het beleid is in het noorden van de eurozone, maar vooral in het spaarzame Duitsland omstreden. De ECB-aankopen zorgen voor lagere rentes in de eurozone, waar landen met veel staatsschulden (zoals Italië en Griekenland) van profiteren. Maar er zijn ook nadelen: de lage rentes wegen op de rentabiliteit van de bankensector en doen de rente-inkomsten voor spaarders en institutionele beleggers opdrogen.

Het Europese Hof van Justitie reageerde dat zij als enige bevoegd is om te oordelen over een Europese instantie als het ECB. En dat de Duitsers dus geen poot hebben om op te staan. Hoe dan ook heerst er twijfel. Wat als de Bundesbank écht moet stoppen met deze aankopen? De markten reageren eerder laconiek op de demarche. Eerder heeft het Duitse constitutioneel hof ook al vragen gesteld over de aankopen, met positief gevolg. Anderzijds blijft het potentieel voor politieke instabiliteit in de eurozone aanwezig.