EU lanceert historische begroting om economie te redden

Frank Maet
Senior Macro Economist @Belfius

• Europese meerjarenbegroting drie keer zo groot als voorheen.
• Een groot deel van het budget wordt voor het eerst op de kapitaalmarkt opgehaald.
• In oktober verkoopt de EU haar eigen groene obligaties.
• Mogelijk krijgt België minder noodsteun dan gedacht.

De nieuwe begrotingspolitiek van de EU wordt volgens de Nationale Bank een game-changer van formaat. Bovenop het meerjaren-budget (2021-2027) van 1.100 miljard euro is er een tijdelijk herstelfonds van 750 miljard euro op poten gezet, het Next Generation EU. Dat relanceplan moet de economische groei in de Europese lidstaten weer op de rails krijgen na de Covid-19 pandemie en Europa groener, meer digitaal en veerkrachtiger maken.

Het is voor de eerste keer dat de EU zo’n enorm bedrag aan financiering voorziet. Samen vertegenwoordigen het EU-budget en het herstelfonds meer dan 3 procent van het bruto nationaal inkomen van de EU. Dat lijkt niet bijster veel, maar het is wel drie keer zoveel als de vorige Europese begrotingen (zie grafiek). De symboliek mag hiervan niet onderschat worden. Door deze ambitie wordt een uiteenvallen van de EU weer minder waarschijnlijk.

Bovendien wordt het Next Generation herstelfonds volledig gefinancierd door leningen van de EU op de kapitaalmarkt in plaats van rechtstreekse betalingen door de lidstaten. Die gloednieuwe financieringsaanpak is nodig omdat het gaat om veel grotere bedragen dan in het verleden. Europa zal natuurlijk wel investeerders moeten vinden die in dat Europees papier willen investeren. Maar dat lijkt geen probleem te zijn. Europa haalde in 2020 al 100 miljard euro op voor het SURE-fonds om tijdelijke werklozensteun te betalen en banen te redden die in gevaar komen door Covid-19. Die kapitaalronde was een groot succes.

Hoe werkt het? De Europese Commissie gaat net zoals de lidstaten dat doen overheidsobligaties uitgeven, schuldpapier dus. Tussen 2021 en 2026 jaarlijks zo’n 150 tot 200 miljard euro. De obligaties hebben een looptijd van 3 tot 30 jaar. Vanaf vandaag start er ook een programma voor kortlopend schatkistpapier.

Ook nieuw is de verkoop van groene obligaties door de EU zelf. Dat zijn obligaties die je alleen kan gebruiken om projecten te financieren met een positieve impact op het milieu of het klimaat. De transitie naar een koolstofarme economie staat hoog op de beleidsagenda in Brussel. Zo eist de EU dat de nationale herstelplannen van de lidstaten minstens 37 procent van het geld investeren in de strijd tegen de klimaatopwarming. Daarom wil Europa een deel van het herstelfonds ophalen via ‘green bonds’. Groene obligaties zijn natuurlijk niet nieuw: de Europese Investeringsbank kwam in 2007 als eerste met de uitgifte van een green bond. Sinds 2015 is deze markt flink gegroeid. Beleggers zijn ook steeds meer op zoek naar duurzame investeringen, waardoor hun populariteit fors is toegenomen.