Belgische economie sterk in een vertragende wereldeconomie
10 november 2023
Véronique Goossens
Chief Economist @Belfius
- De Belgische economie groeit vooral dankzij de consument.
- 2024 wordt een jaar van zwak herstel en nog steeds relatief hoge inflatie.
- De Europese en Amerikaanse centrale bank blijven op de rem staan tot in de zomer van volgend jaar.
- China zweet een vastgoedcrisis uit.
België gaat tegen de trend in
Het Belgische groeicijfer voor de zomermaanden was verrassend sterk. Volgens de eerste ramingen van de Nationale Bank zou de economie tijdens juli, augustus en september met 0,5% zijn gegroeid ten opzichte van het vorige kwartaal. Vooral de consument voert de toon aan. Zijn koopkracht is toegenomen dankzij een sterk uitgebouwde sociale zekerheid met tijdelijke werkloosheid, een vlotte aanpassing aan de levensduurte van de vervangingsinkomens, evenals de automatische loonindexeringen en de lage werkloosheid. Consumenten zijn ook relatief optimistisch over hun toekomst. Wel zijn ze van plan meer te sparen, wat de consumptie wat onder druk zou kunnen zetten.
Daarnaast zien we robuuste investeringen bij de bedrijven. Dat valt op omdat de trend van bedrijfsinvesteringen in de eurozone ronduit negatief is. De Europese Centrale Bank voert immers een streng rentebeleid, met een hogere monetaire beleidsrente, om de inflatie naar beneden te krijgen. Minder investeringen betekent minder vraag in de economie en dat zou de prijsstijgingen een halt moeten toeroepen. Maar in België zien we dus een tegengestelde evolutie. Bedrijfsinvesteringen blijven goed op peil. Ondernemingen investeren voornamelijk in automatisering en in vergroening. Het ondernemersvertrouwen gaat echter de verkeerde kant op. De Belgische economie zal dus met vertraging reageren op het monetaire beleid met hogere rentes.
De economie in de eurozone zakt steeds dieper weg, maar 2024 wordt wellicht beter
De eurozone zit intussen in de hoek waar de klappen vallen. In oktober tekenen we opnieuw een val op van de vertrouwensindicatoren. In de vier grote EU-landen Duitsland, Frankrijk, Italië en Spanje verwachten de fabrieken dat hun activiteit verder zal krimpen. Het is sinds het begin van Covid geleden dat het aantal nieuwe bestellingen zo verschrompelde en ook de exportorders vallen tegen. In de dienstensectoren is het sentiment weliswaar iets minder gedeprimeerd, maar het wijst hoe dan ook op een achteruitgang. Ook het vertrouwen van de Europese consument glijdt de jongste maanden steeds verder weg.
Terwijl de krappe arbeidsmarkt tijdens het afgelopen jaar nog een teken van sterkte was, zien we nu duidelijk een vertraging. Bedrijven verwachten minder werknemers aan te werven. Het aantal vacatures keert terug naar de lange termijntrend. Hoe dan ook menen we niet dat de werkloosheid ernstig zou oplopen in het komende jaar.
Voor 2024 verwachten we immers een cyclisch herstel in de eurozone, aangezien de economie nu reeds geruime tijd onder de trend evolueert. Op een echt herstel zullen we nog moeten wachten tot aan de zomer. Zo zouden de bedrijfsinvesteringen stilaan weer moeten aantrekken. Tijdens de eerste drie kwartalen van 2023 viel de vraag naar krediet forser terug dan de banken hadden ingeschat. Voor de maand september kromp het aantal kredieten zelfs. We moeten teruggaan naar 2015 om zo’n negatieve evolutie te zien. Ook de vraag naar hypothecaire kredieten kreeg klappen. De terugval in de kredietvraag heeft uiteraard te maken met het hoge rentebeleid van de ECB die nu oogst wat ze gezaaid heeft.
Zachtere energie- en voedselprijzen temperen de algemene inflatie
Het objectief van de ECB is om de inflatie rond een niveau van 2% te houden. In augustus bedroeg ze nog 5,2%. In oktober ‘slechts’ 2,9%. Dat heeft vooral te maken met de fors gedaalde energieprijzen. Aangezien we inflatie steeds vergelijken met dezelfde maand van vorig jaar, zien we de energie-inflatie in oktober met ruim 11% afnemen. Dat duwt de algemene inflatie rekenkundig naar beneden. Dat rekenkundige effect zal stilaan verdwijnen, waardoor de algemene prijsdruk weer wat de hoogte zal ingaan. Voor 2024 gaat Strategic Research uit van 3,1% inflatie voor de eurozone. Bovendien moeten we rekening houden met een escalatie van het conflict in het Midden-Oosten, wat voor aanzienlijk hogere olieprijzen kan zorgen. Voorlopig gaan we in ons basisscenario nog niet uit van zulke evolutie. In ons stress-scenario houden we daar wel degelijk rekening mee. Hogere energieprijzen kunnen het inflatiespook opnieuw aanwakkeren, met een loon-prijsspiraal tot gevolg. De ECB zou haar beleidsrente nog meer moeten verhogen. Dat zou de eurozone in een recessie brengen, met een oplopende werkloosheid en ontsporende overheidsfinanciën.
De markten blijven echter overtuigd van energieprijzen die onder controle blijven. Energie is wel duurder gebleven dan voor Covid. Voor een hele reeks internationale Europese bedrijven is dat een kopzorg omdat ze zowat vijf keer meer voor energie betalen dan hun Amerikaanse concurrenten. Het blijft wat onder de radar, maar er liggen Europese fabrieken stil. Ze zijn niet kostencompetitief en ze zien ook een grote vraaguitval.
Als het om inflatie gaat kijken we vandaag vooral naar de kerninflatie, zonder de onstabiele elementen energie en voeding. De kerninflatie geeft weer hoe bedrijven de prijzen voor hun industriële producten – zoals koffie – en diensten – zoals een verzekering – optrekken of verlagen. In oktober bedraagt de kerninflatie 4,2% ten opzichte van dezelfde maand vorig jaar. Het valt daarbij op hoezeer de dienstenbedrijven hun prijzen blijven opdrijven.
Europese ondernemingen worden dan ook geconfronteerd met stevige looneisen. We verwachten dat deze aan de hoge kant blijven, namelijk rond 4% in 2024. Ondanks de lichte ontspanning op de arbeidsmarkt, met minder vacatures, blijft het voor veel bedrijven moeilijker om werkkrachten te vinden dan voor de pandemie. Dat zorgt voor een sterkere onderhandelingspositie van de werknemers. Bovendien hebben ze hun reële inkomen achteruit zien gaan. Ondanks de loonstijgingen kunnen ze minder kopen omdat de inflatie nog hoger was. Dankzij een combinatie van dalende inflatie en robuuste looneisen zal dat reële inkomen weer positief worden. Dat zal het consumentenvertrouwen verbeteren en bijvoorbeeld de winkelverkopen weer ondersteunen. Deze evolueren het jongste jaar zwaar onder de trend.
De strijd van de centrale bankiers is nog niet gestreden
De Europese Centrale Bank heeft de rente tijdens haar laatste beleidsvergadering niet verder opgetrokken, zoals verwacht. Ze stelt vast dat de (kern)inflatie daalt en dat ook de economische activiteit vertraagt. Tegelijkertijd geeft ze aan dat haar strak beleid nog niet ten einde is. ‘Higher for longer' is nu de nieuwe mantra. Bij Strategic Research menen we dat de ECB pas laat in de zomer van 2024 zal beginnen met een trage versoepeling van haar beleid. Zelf verwacht de ECB de inflatie tegen eind 2025 onder controle te brengen. De markten denken dat ook, maar ze menen tegelijkertijd dat de inflatie structureel wat hoger blijft. De vergrijzingsgolf werkt inflatoir in de komende decennia, evenals de klimaatuitdagingen.
Ook in de VS hield de Amerikaanse centrale bank een pauze. Met eveneens de duidelijke boodschap dat de inflatie nog niet aan banden is gelegd, maar ook dat verdere verstrakkingen nodig kunnen zijn.
In onze analyse van vorige maand onderstreepten we dat de Amerikaanse economie een stuk veerkrachtiger bleek dan de andere grote handelsblokken. Die trend wordt nu omgebogen. De hogere Amerikaanse rente weegt op de uitgaven en het ondernemersvertrouwen. De Amerikaanse economie vertraagt tijdens de komende kwartalen.
De slow motion vastgoedcrisis van China
In China woedt er al meer dan twee jaar een slow motion vastgoedcrisis. En het kan nog jaren duren voor deze is uitgezweet.
De Chinese huizenverkopen zijn aanzienlijk gekrompen sinds juli 2021 en vertonen voorlopig geen tekenen van herstel. Aanleiding waren de maatregelen van de Chinese overheid om de met zware schulden beladen vastgoedsector af te remmen. Vastgoedontwikkelaars kwamen in de problemen en konden vooraf betaalde woningen niet meer afwerken. De Chinese gezinnen verwachten dat de huizenprijzen zullen dalen en blijven dus aan de zijlijn staan, ondanks de gedaalde woningrente. De huizenprijzen worden echter kunstmatig hoog gehouden door de overheid, waardoor een normalisering van de huizenmarkt onmogelijk lijkt. Vastgoedontwikkelaars geraken hierdoor nog verder in financiële moeilijkheden. De Chinese overheid probeert de situatie via gerichte maatregelen in de vastgoedsector en monetaire stimulus te verzachten, maar het zijn eerder homeopathische dosissen. Het vertrouwen van de consument is immers gedeprimeerd.
Tegelijkertijd heeft China af te rekenen met diep structurele tendensen zoals de vergrijzing, waardoor de beroepsbevolking krimpt. Ook dat zet een rem op de economische groeimogelijkheden, zoals we die kennen uit het verleden.
De handelsrelaties tussen China en de VS zijn steeds verder verzuurd. Onder Biden werden Amerikaanse investeringen in China beperkt, evenals de export van halfgeleiders en machines. Een herverkiezing van Donald Trump als Amerikaans president dreigt het handelsconflict verder uit te diepen.
Dit document, opgesteld en verspreid door Belfius Bank, geeft de visie van Belfius Bank op de financiële markten weer. Het bevat geen gepersonaliseerd beleggingsadvies of -aanbevelingen, noch onafhankelijk onderzoek op beleggingsgebied. Als u gepersonaliseerd beleggingsadvies wil, kan u daarvoor terecht bij uw financieel adviseur. Hij bekijkt graag met u welke gevolgen deze visie mogelijk heeft voor uw persoonlijke beleggingsportefeuille. De vermelde cijfers zijn een momentopname en onderhevig aan wijzigingen.
