Belgen sparen een recordbedrag in 2020

Frank Maet
Senior Macro Economist @Belfius

• De gezinnen sparen en beleggen in 2020 een bedrag van 40 miljard euro.
• Een groot deel van dat geld is geforceerd sparen, veroorzaakt door de Covid-19 lockdowns.
• Het opgespaarde geld zal niet in één keer worden uitgegeven wanneer de economie weer opengaat.

De Covid-19 crisis zet de Belgen aan om fors meer te sparen en te beleggen. Cijfers van de Nationale Bank tonen dat de Belgische gezinnen in 2020 een recordbedrag van 40 miljard euro investeerden in diverse beleggingsinstrumenten. Ondanks de heel lage rente blijft de klassieke spaarrekening het populairst, met een extra inlage van 13,8 miljard euro. Op de zichtrekeningen kwam er 12,4 miljard euro bij. Een opvallende evolutie is de heropleving van de investeringen in beursgenoteerde aandelen (+6,2 miljard euro). Ook beleggingsfondsen deden het veel beter dan in 2019. Dat suggereert dat beleggers vertrouwen hebben in de economische herstelkansen op halflange termijn, eens de pandemie achter de rug is.

Het is normaal dat er minder geconsumeerd en meer gespaard wordt tijdens een economische crisis. Consumenten doen aan voorzorg-sparen en zetten geld aan de kant omdat ze onzeker zijn over hun financiële toestand. Dat was ook het geval tijdens de recessie van 2009, maar de spaardrang tijdens de Covid-19 crisis is nog sterker. Dat komt omdat de lockdowns voor een nieuw fenomeen zorgen: het onvrijwillig of geforceerd sparen. Dat geld zouden de gezinnen wel willen uitgeven, maar door de restricties is dat niet mogelijk. Het gaat hierbij vooral om bestedingen voor diensten, zoals het boeken van vakanties en uitgaven in de horeca. Uit de officiële cijfers van de Nationale Bank valt niet op te maken hoe groot het aandeel is van het geforceerd sparen in 2020. Maar de ECB berekende dat tijdens de eerste lockdown van het tweede kwartaal in 2020 ruim 90 percent van het sparen in de EU onvrijwillig was. Het is te kort door de bocht om dit cijfer automatisch toe te passen op de Belgische spaarcijfers omdat het gemiddelde voor de EU mogelijk vertekend is door landen in het zuiden van Europa. Die werden economisch nog harder geraakt door de pandemie en strengere lockdowns. Toch geeft het een idee van het belang van het geforceerd sparen. Vorig jaar plaatsten de Belgen meer dan 26 miljard op de spaar- en de zichtrekeningen. Als we het aandeel geforceerd sparen in ons land conservatief schatten op 50 procent van het totaal, dan komen we dus aan 13 miljard euro of iets meer dan 3 procent van het BBP. Dat geld kan in theorie vlot een andere bestemming krijgen wanneer de crisis opklaart en zorgen voor een forse inhaalbeweging van de consumptie.

We denken echter niet dat alle besparingen van 2020 in één keer zullen worden uitgegeven. Zelfs als de lockdowns in de loop van de komende maanden worden versoepeld, zullen veel gezinnen voorzichtig blijven. De heropening van de economie gaat immers gepaard met een afbouw van de steunmaatregelen van de overheid. Een stijging van het aantal faillissementen en de werkloosheid lijkt onvermijdelijk, wat het voorzorg-sparen in 2021 verder zal ondersteunen.