Europees herstel komt in gevaar

Frank Maet
Senior Macro Economist @Belfius

• Met een groei van 0,6 procent in Q2 zet de Europese economie het herstel verder.
• In Duitsland blijft de economische groei echter ondermaats en neemt de vrees voor een recessie toe.
• De hoge inflatie ondermijnt het Europese consumentenvertrouwen en zal na de zomer wegen op de uitgaven.

Eerst het goede nieuws. Tijdens de lente groeide het bbp van de eurozone met 0,6 procent t.o.v. het kwartaal ervoor. Medio 2022 is de Europese economie al 1,4 procent groter dan eind 2019, vóór de start van de Covid-19-pandemie. Daar houdt het goede nieuws echter op. Want het economisch herstel in Europa blijft ongelijk verdeeld en lijkt geen lang leven beschoren.

Lang niet alle lidstaten halen opnieuw het welvaartsniveau van vóór de crisis (zie grafiek). De Nederlandse economie nam wel de vlucht vooruit, groeide 2,6 procent in het tweede kwartaal en is nu meer dan 5 procent groter dan eind 2019. Voor ons land blijft het wachten op cijfers voor april-mei-juni maar de Belgische economie bereikte vorig jaar al het precrisis niveau en heeft een voorsprong op de meeste landen. De Spaanse economie boekte stevige groei in het tweede trimester maar blijft ruim onder het peil van eind 2019 en is daarmee de hekkensluiter. Wat vooral zorgen baart voor de rest van Europa is het moeizame verloop van het herstel in Duitsland. De belangrijkste economie van de eurozone trappelt al enkele maanden ter plaatse en de rest van het jaar ziet er niet veelbelovend uit.

De Duitse industrie was al in mindere doen vóór de pandemie maar kreeg de voorbije jaren een pak nieuwe uitdagingen te verwerken. Covid-19, tekorten aan materialen en computerchips en een enorme stijging van de grondstoffenprijzen. Recent is er nog een kopzorg bijgekomen. Door de droogte en lage waterstand zijn tal van Duitse rivieren onbevaarbaar. De binnenvaart, op de Rijn en andere waterlopen, is een belangrijke bron van goederenvervoer in Duitsland. Vaak gaat het om grondstoffen zoals steenkool, ruwe olie en chemische basisproducten. Als de bevoorrading voor grote industriële verbruikers in het gedrang komt, gaat dat wegen op de activiteit. Op basis van studies van vorige droge periodes verwachten economen dat de huidige lage waterstanden een negatieve impact hebben van ongeveer 0,2 procent op de Duitse bbp-groei.

Maar de economische impact van het lage waterpeil op de Rijn is klein bier vergeleken met de schokgolven die de crisis op de Europese gasmarkt veroorzaakt. De groothandelsprijzen voor aardgas in Europa zijn meer dan tien keer hoger dan het gemiddelde van vóór de pandemie. Door de hoge gasprijzen is het voor sommige energie-intensieve bedrijven nu al onrendabel om te produceren. Het besluit van Rusland om de gasstroom door Nord Stream 1 te beperken tot slechts één vijfde van de capaciteit, maakt het voor Europa bovendien moeilijker om de gasreserves voor de komende winter aan te vullen. Het risico dat sommige landen het gasgebruik moeten rantsoeneren, neemt dus toe. Geen wonder dat veel industriële bedrijven somber zijn over de toekomst. Naast de problemen met de energiebevoorrading, zijn ondernemers minder bereid om te investeren door de onzekerheid en de stijgende rentetarieven. De IFO-index, een belangrijke barometer van de Duitse en Europese bedrijfsactiviteit, viel in juli terug naar een niveau dat overeenkomt met een krimpende economie.