Energiecrisis ondermijnt Europees vertrouwen
24 augustus 2022
Frank Maet
Senior Macro Economist @Belfius
Véronique Goossens
Chief Economist @Belfius
- In augustus daalde de economische bedrijvigheid in de eurozone voor de tweede maand op rij.
- Het herstel in de dienstensector valt stil door de hoge inflatie die de koopkracht van de gezinnen uitholt.
- De Europese energiecrisis doet de economie naar adem happen.
Het economisch vertrouwen in Europa brokkelt verder af. Volgens cijfers van S&P Global is de economische activiteit in de eurozone in augustus voor de tweede maand op rij gedaald. De samengestelde index die peilt naar de bedrijvigheid in diensten en industrie daalde naar 49,2 (zie grafiek). Sinds juli zit de index onder het niveau van 50, wat wijst op een krimp van de output.
Er waren scherpe dalingen van de productie te zien in industriële sectoren zoals basismaterialen en de autosector, maar ook bij heel wat dienstenbedrijven, onder meer in toerisme en vastgoed. Door de hoge inflatie loopt het herstel in de dienstensector na de opheffing van de Covid-19-beperkingen op zijn laatste benen. De fors gestegen kosten van levensonderhoud wegen zwaar op de koopkracht van de consumenten in de meeste Europese landen, waardoor bedrijven hun bestellingen in snel tempo zien teruglopen.
Terwijl de dienstensector in augustus nog nipt kon groeien, daalde de industriële activiteit voor de tweede maand op rij. Recordhoge prijzen voor gas, elektriciteit en steenkool en dreigende tekorten op het vlak van energiebevoorrading zetten een stilaan onhoudbare druk op de Europese industrie. In Duitsland worstelt de industrie al sinds april met de onzekerheid door de oorlog in Oekraïne en de stijgende energiekosten. Het industrieel vertrouwen stabiliseerde wat in augustus maar blijft hangen op een zwak niveau.
Grootverbruikers van aardgas kregen deze week een nieuwe klap te verwerken. De bevoorrading van gas via de Nord Stream 1-pijpleiding - die het grootste deel van het Russische gas aan Europa levert - wordt eind deze maand enkele dagen stopgezet, de tweede onderbreking al deze zomer. Het nieuws stuwt de gasprijzen nog hoger en doet de vrees toenemen dat Vladimir Putin de komende winter de gaskraan richting Europa volledig zal dichtdraaien.
Ook de Franse industrie, die veel minder afhankelijk is van Russisch gas, heeft last van energiekrapte. Door onderhoudswerken en een gebrek aan koelwater is de productie in heel wat Franse kerncentrales stilgelegd. In combinatie met een forse verzwakking van de bestellingen, daalde de activiteit in de Franse industrie in augustus hierdoor tot het laagste niveau in meer dan twee jaar tijd.
Hoewel veel ondernemers nog kampen met een tekort aan personeel, komen er signalen dat de sombere vooruitzichten stilaan wegen op de aanwervingen. Steeds meer bedrijven zijn terughoudend om extra personeel binnen te halen gezien de forse daling van de bestellingen en de onzekere economische vooruitzichten.
Eén lichtpuntje in de Europese bedrijfspeilingen is de vaststelling dat de problemen met de wereldwijde toelevering minder acuut worden. Dat heeft vooral te maken met de tegenvallende economische groei in China en enkele kwartalen van zwakkere vraag in de V.S. Hierdoor zijn de internationale prijzen voor bepaalde metalen en landbouwgewassen sinds juni gedaald. Toch blijven er in vergelijking met de jaren vóór de pandemie veel logistieke knelpunten bestaan. Met Europese gasprijzen die dagelijks nieuwe records lijken te breken, een sterke binnenlandse prijsdruk, en een zwakke euro, verwachten we dat de inflatie voor Europese bedrijven en consumenten de rest van het jaar erg hoog zal blijven.
De aanhoudende daling van het economisch vertrouwen deze zomer suggereert dat de eurozone afglijdt richting recessie. We zien op korte termijn geen oplossing van de Europese energiecrisis en houden rekening met een tijdelijke en beperkte krimp van het bbp in het laatste kwartaal van 2022 en het eerste van 2023.
