Europese centrale bank verhoogt beleidsrente tot 1,5%

Annelore Van Hecke
Senior Macro Economist @Belfius

• Het wordt duurder voor gezinnen en bedrijven om geld te lenen
• Er zullen nog meer rentestijgingen nodig zijn om de inflatie onder controle te krijgen
• TLTRO-leningen worden duurder voor banken

De Europese centrale bank (ECB) trok gisteren haar beleidsrente opnieuw stevig op. Een verhoging met 75 basispunten brengt het niveau van de depositorente nu op 1,5%. Dat is de rente die financiële instellingen ontvangen wanneer ze geld bij de centrale bank in bewaring geven. Door de renteverhoging wordt het voor gezinnen en bedrijven duurder om geld te lenen, wat zorgt voor minder consumptie en investeringen. Dat de investeringen in woonhuizen afnemen door de hogere rente blijkt alvast uit recente cijfers van de Beroepsvereniging van het Krediet (BVK). Het aantal verleende hypothecaire kredieten in het derde kwartaal lag 11 procent lager dan in dezelfde periode vorig jaar.

De renteverhoging door de ECB was in lijn met de verwachtingen. Met een inflatie die in september naar 9,9% steeg kon de ECB niet anders dan de rente stevig verhogen. De beleidsrente ligt ook nog altijd een stuk onder de zogenaamde "neutrale rente". Dit is de rente waarbij het monetaire beleid neutraal is voor de economische groei, dat wil zeggen dat het geldbeleid de economie niet ondersteunt maar ook niet afremt. Zolang de neutrale rente van 2% à 2,5% nog niet bereikt is, is het geldbeleid nog steeds expansief. De ECB is momenteel dus nog steeds bezig met het wegnemen van monetaire stimulansen.

Om de inflatie te temmen zullen er dus nog meer rentestijgingen nodig zijn. ECB-voorzitster Lagarde liet op de persconferentie niet in haar kaarten kijken wat de toekomst betreft. Maar haar boodschap klonk toch meer "dovish" dan verwacht, dat wil zeggen dat men toch iets minder geneigd lijkt om de rente heel sterk op te trekken om de inflatie te lijf te gaan, en dat men meer rekening zal houden met de impact van het geldbeleid op de economie nu er een recessie voor de deur staat. De verandering van toon was subtiel. Voorzitster Lagarde sprak niet langer van "verdere renteverhogingen tijdens de volgende vergaderingen" maar enkel van de "verwachting om de rente nog verder op te trekken". Het tempo van die renteverhogingen zal volgens de centrale bank "vergadering per vergadering beslist worden" en niet alleen gebaseerd zijn op inflatievooruitzichten, maar ook rekening houden met de vertraging van de impact van hogere rentes op de inflatie.

Deze boodschap had een neerwaarts effect op de renteverwachtingen in financiële markten. Men gaat momenteel uit van een verdere renteverhoging met 50 basispunten in december. In februari en maart zou de rente met telkens 25 basispunten opgetrokken worden tot een maximum van ongeveer 2,5% in 2023.

De renteverhogingen zijn broodnodig om de inflatie terug onder controle te krijgen, maar de vraag blijft of de centrale bank daar snel in zal slagen. Voor de komende maanden verwacht men dat de inflatie hoog zal blijven en zelfs nog verder kan toenemen. Recente cijfers wijzen ook op een sterkere loongroei, wat het risico op een loon-prijsspiraal doet toenemen. Tenslotte hebben de meeste maatregelen die de overheden nemen om de energiekosten van gezinnen en bedrijven te verzachten een opwaarts effect op de inflatie, omdat ze de vraag in de economie doen toenemen. (zie ook analyse 19/10: Kan de begroting onze energiefacturen blijven opvangen?)