Europese economie valt stil
11 oktober 2024
Véronique Goossens
Chief Economist @Belfius
De Europese economie valt stil in september. De vertrouwensindicatoren in de industrie duiken opnieuw in roder terrein. Vooral de neergang van Duitsland valt op, dat steeds dieper in een recessie wegzakt. De industrie krimpt er al anderhalf jaar. In Frankrijk valt het vertrouwen terug door de fiscaal strakkere plannen van de huidige Franse minderheidsregering. Spanje is de enige, opvallende, uitzondering.
Duitsland, de zieke man van Europa?
De Duitse economie kent al een tijd structurele problemen, waardoor de vooruitzichten minder rooskleurig zijn. Duitsland is bekend om zijn auto-industrie, die sterk uitgedaagd wordt door de Chinese autoconstructeurs en een terugvallende wereldvraag. De energie-intensieve industrie, waaronder de chemische nijverheid, heeft er erger geleden onder de energiecrisis dan andere industrieën. De huidige versnelling naar de energietransitie, door het wegvallen van het goedkope Russische gas, brengt hoge onzekerheid mee en hoge kosten. De Duitse arbeidsmarkt slinkt omdat het aantal mensen dat met pensioen gaat groter is dan het aantal jongeren dat de arbeidsmarkt betreedt. Daardoor kunnen sommige industrieën niet ten volle groeien. Het is verder verrassend voor Duitsland, met zijn geavanceerde technologie-industrie, dat het achterop blijft met zijn digitalisering en automatisering. Dat is vooral zo bij de kleinere bedrijven.
Dit lijkt wel een portret van België
Dat is ook zo. Alle voorgaande vaststellingen over Duitsland gelden ook voor de Belgische economie. Onze auto-industrie, waarin vooral de toeleveranciers de toegevoegde waarde realiseren, wordt bedreigd door dezelfde fenomenen als de Duitse. De energie-intensieve industrie kraakt onder de hogere gasprijzen, die momenteel nog 3 tot 5 keer hoger zijn dan in de VS. Bovendien staat de economie voor een klimaattransitie die veel duurder is dan in de andere werelddelen. Ook in ons land blijft de arbeidsmarkt uitermate krap en hindert ze de groei van sommige bedrijven. Tenslotte blijft doorgedreven digitalisering vooral een zaak voor de grotere bedrijven, en dus ook voor de ontwikkeling van Artificiële Intelligentie. Momenteel werkt slechts 11% van de Europese bedrijven met AI.
De EU gelijkt op Duitsland en België
Het recent gepubliceerde rapport van Mario Draghi, de voormalige voorzitter van de Europese Centrale Bank, maakt een scherpe analyse van de Europese tekortkomingen1. Onze economie ontwikkelt al twee decennia een pak trager dan de Amerikaanse. De afgelopen 20 jaar liep het verschil op van 17% minder groei naar 30% minder groei vandaag.
De Amerikanen waren in die periode immers veel productiever. Dat betekent dat ze hun kapitaalinvesteringen en hun werknemers op een erg efficiënte manier inzetten, waardoor ze meer output genereren dan Europese bedrijven. We mogen ons niet meer rijk rekenen, stelt Draghi. Voorheen konden we rekenen op groei omdat onze arbeidsbevolking steeds uitbreidde. Die tijd is voorbij. Europa heeft zich intussen in zeer grote mate geopend naar de wereldeconomie, veel meer dan de VS. Onze export in het aandeel van de economische groei is geëvolueerd van 30% in 2000 naar 43% in 2019. En precies de huidige geopolitieke context met een verwijdering tussen oost en west maakt ons kwetsbaar. In de grote economische werven worden we gedomineerd door China en de VS. De Chinezen hebben hun marktaandeel in groene technologie scherp verhoogd, een domein waarin we aanvankelijk sterker stonden. De VS zijn dan weer heer en meester in de AI- en digitaliseringrevolutie. Die hegemonie valt nog moeilijk te overklassen. En toch is het noodzakelijk dat we hierin eigen capaciteit en innovatie opbouwen. Deze ontwikkelingen zijn immers een conditio sine qua non om onze productiviteit naar een hoger niveau te tillen.
Maar we missen schaal, zoals ze die kennen in de VS en China. Momenteel lijkt de EU nog te veel op een lappendeken van regels en standaarden en het kapitaal om alle nieuwe ontwikkelingen en risico’s te financieren is te versnipperd. De EU moet daarom verdiepen, maar op een minder complexe manier en met meer eendracht. Dat is een kolossale opdracht. Vooral omdat er veel meer geld nodig is. Neem nu de ‘Inflation Reduction Act’ van de VS. Die voorziet in ruim het dubbele aan overheidsfinanciering om de groene technologie aan te zwengelen, ten opzichte van Europa met zijn huidige Green Deal. Het zware politieke proces in de EU dreigt niet snel voor wezenlijke oplossingen te zorgen in de EU.
Intussen lijkt de wereld om te keren
Terwijl Duitsland lange tijd het voortouw nam, is Spanje al enige tijd het buitenbeentje. Na de pandemie hebben de toeristen het land weer massaal gevonden. De arbeidsmarkt werd er ook hervormd, met goede resultaten voor de werkgelegenheid. Dat geeft de Spaanse consument vertrouwen, waardoor hij meer koopt. Bovendien is Spanje dankzij investeringen in hernieuwbare energie minder afhankelijk van de invoer van fossiele brandstoffen dan andere Europese landen.
Ook in België zetten we een hogere groei neer dan het gemiddelde in de eurozone. Maar de groei kalft af. De consument wordt wat wantrouwiger over zijn jobvooruitzichten, met al het slechte nieuws op de voorgrond over herstructureringen en fabriekssluitingen. Fundamenteel blijven we positief voor de groeivooruitzichten in 2025, na een zwak najaar waarin we nu volop zitten. Maar ook voor België geldt dat meer Europese verdieping de economie naar een hoger groeiritme kan brengen. Onze vooruitzichten zijn immers dat de Belgische economie gemiddeld trager gaat groeien dan voor de pandemie. Onze trage productiviteitsgroei heeft daar alles mee te maken.
1 Bron: EU competitiveness: Looking ahead - European Commission (europa.eu)
Dit document, opgesteld en verspreid door Belfius Bank, geeft de visie van Belfius Bank op de financiële markten weer. Het bevat geen gepersonaliseerd beleggingsadvies of -aanbevelingen, noch onafhankelijk onderzoek op beleggingsgebied. Als u gepersonaliseerd beleggingsadvies wil, kan u daarvoor terecht bij uw financieel adviseur. Hij bekijkt graag met u welke gevolgen deze visie mogelijk heeft voor uw persoonlijke beleggingsportefeuille. De vermelde cijfers zijn een momentopname en onderhevig aan wijzigingen. Rendementen uit het verleden, simulaties van rendementen uit het verleden en de voorspelde toekomstige rendementen van een financieel instrument, een financiële index, een strategie of een beleggingsdienst, zijn geen betrouwbare indicatoren voor toekomstige rendementen. Brutorendementen kunnen worden beïnvloed door provisielonen, kosten en andere lasten. Rendementen die uitgedrukt zijn in een andere munt dan die van de woonstaat van de belegger, zijn onderhevig aan wisselkoersschommelingen, die de meerwaarden positief of negatief kunnen beïnvloeden.
